Prawa człowieka (według Wiktora Osiatyńskiego) to powszechne prawa moralne o charakterze państwowym, przynależne każdej jednostce w jej kontaktach z państwem. 

Pojęcie praw człowieka opiera się na trzech tezach: 

– każda władza jest ograniczona; 

– każda jednostka posiada strefę autonomii, do której nie ma dostępu żadna władza;

 – każda jednostka może domagać się od państwa ochrony jej praw.

Podstawą praw człowieka jest pierwotna wobec państwa godność, wolność i prawo do życia każdej istoty ludzkiej. Ze względu na te wartości prawa człowieka mają charakter:
– przyrodzony (przysługują każdej osobie z racji urodzenia, a nie nadania),
– niezbywalny (człowiek nie może zrzec się swoich praw),
– powszechny (przysługujące każdemu człowiekowi, niezależnie od wyznania, koloru skóry, płci, przynależności państwowej).

Są to  to prawa podstawowe, czyli najważniejsze z punktu widzenia państwa i obywateli, niezbędne do zagwarantowania innych praw obywatelskich. Stanowią minimum uprawnień, przysługujących każdej jednostce ludzkiej, bez których nie mogłaby ona korzystać z innych praw i przywilejów wiążących się z życiem w społeczeństwie.

Rodzaje praw człowieka: 

Osobiste – zapewniają jednostce prawo do życia, posiadania własnych poglądów i religii,

Obywatelskie – zapewniają jednostce przysługujące jej prawa, które zostały przyjęte przez państwo, w którym dana jednostka żyje.

Polityczne – gwarantują jednostce prawo do udziału w głosowaniu, a także kandydowaniu, wyrażaniu swoich poglądów poprzez manifestacje i wiece oraz składanie petycji, skarg i wniosków.

Socjalne – zapewniają prawo do nauki, ochrony zdrowia, pomocy socjalnej, zabezpieczenia zdrowia i życia.

Ekonomiczne – gwarantują jednostce prawo do posiadania własnej własności, dziedziczenia oraz prawo do pracy.

Kulturalne – zapewniają prawo do korzystania z dóbr kultury, wolność twórczości artystycznej i jej prezentowania.

Prawa człowieka I generacji zostały zdefiniowane i zapisane przez ONZ w Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 r. Są to tzw. prawa podstawowe (fundamentalne). Przysługują każdemu człowiekowi i są niezależne od ustroju politycznego obowiązującego w państwie. Do praw I generacji zalicza się: prawo do życia, bierne i czynne prawo wyborcze, prawo zrzeszania się, prawo do wyrażania swoich opinii, skarg na organy państwa, prawo do udziału w życiu publicznym, prawo do wolności osobistej, prawo do wolności wyznania, prawo do wolności sumienia, prawo do wolności myśli, prawo do wolności wyrażania poglądów, prawo do wolności od tortur, prawo równość każdego wobec prawa, prawo do osobowości prawnej, prawo do rzetelnego procesu sądowego, prawo do tajemnicy korespondencji, prawo do swobodnego przemieszczania się.

Do praw człowieka II generacji zalicza się prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne. Gwarantują one jednostce bezpieczeństwo socjalne. Zostały zapisane w Międzynarodowym Pakcie Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych z 1966 r. Prawa człowieka II generacji gwarantują: prawo do pracy, prawo do wynagrodzenia, prawo do świadczeń socjalnych, prawo do ubezpieczeń zdrowotnych, prawo do wypoczynku, prawo do ochrony zdrowia, prawo do edukacji, prawo do uczestnictwa w życiu kulturalnym.

Prawa człowieka III generacji stanowią prawa solidarnościowe. Odnoszą się do zasad i praw przysługujących zbiorowościom, a nie tylko jednostkom. Do praw człowieka III generacji należą: prawo do pokoju, prawo do wolnego życia, prawo do demokracji, prawo do pomocy humanitarnej, prawo do własnej tożsamości, prawo do praw etnicznych, w tym religijnych.